Lưu ký chứng khoán là gì là thắc mắc chung của nhiều “tay mơ” lần đầu tiên dấn thân vào thị trường chứng khoán đầy biến động. Hãy theo dõi bài viết dưới đây và tìm hiểu về định nghĩa cũng như hệ thống các nguyên tắc của lưu ký chứng khoán.
Lưu ký chứng khoán là gì
Lưu ký chứng khoán được định nghĩa theo khoản 34 điều 4 của luật chứng khoán 2019 cụ thể như sau:
Tất cả những hoạt động liên quan đến ký gửi và nhận ký gửi, bảo quản, chuyển giao các chứng từ có giá hay các chứng khoán có giá trị giúp khách hàng hay thực hiện giúp khách hàng các quyền lực liên quan đến mua bán chứng khoán lưu kỳ trên thị trường đều được gọi là lưu ký chứng khoán.
Hay có thể hiểu đơn giản, lưu ký chứng khoán là một trong những nhân tố tiên quyết giúp các trái phiếu, cổ phiếu, tín phiếu, hối phiếu, kỳ phiếu, lệnh phiếu,… được lưu thông trên hệ thống thị trường chứng khoán bằng cách các tổ chức có sức mạnh tập đoàn cho phép các khách hàng được quyền ký các hợp đồng mở tài khoản thành viên. Sau khi được lưu ký, chứng khoán sẽ được ghi nhận dưới tên của nhà đầu tư chứng khoán. Do đó, tài khoản của nhà đầu tư chứng khoán sẽ được kế toán nghiệp vụ ghi có và ghi nợ mà không cần phải trực tiếp trao tận tay các chứng từ chứng khoán có giá.
Hệ thống lưu ký chứng khoán
Hệ thống lưu ký chứng khoán
Để lưu ký hợp pháp chứng khoán, các trung tâm cần hợp pháp hóa các vấn đề pháp chế. Thành viên của hệ thống lưu ký chứng khoán bao gồm: Trung tâm lưu ký và các thành viên của hội đồng lưu ký.
Các thành viên của hội đồng lưu ký chứng khoán bao gồm các đối tượng sau: Các ngân hàng thương mại, các công ty chứng khoán, các sàn giao dịch chứng khoán được cấp phép hoạt động hợp pháp ở thị trường chứng khoán Việt Nam. Các cơ sở này phải được nhà nước chấp nhận hoạt động và trung tâm lưu ký quốc gia cấp phép được trở thành một thành viên chính thức của hội đồng lưu ký chứng khoán.
Để được lưu ký thành công chứng khoán, khách hàng cần phải đến các trung tâm thành viên của hội đồng lưu ký chứng khoán.
Quyền lợi và nghĩa vụ
Các thành viên của hội đồng lưu ký có trách nhiệm trong việc mở tài khoản chứng khoán chi tiết, đồng thời kiểm soát và quản lý riêng tài khoản cá nhân của khách hàng, nhằm tránh sai sót nhầm lẫn và thất thoát giá trị của các chứng khoán nhằm bảo vệ quyền lợi của khách hàng khi tham gia quá trình lưu ký chứng khoán.
Quy định pháp chế
Các thành viên chấp nhận lưu ký chứng khoán tại các trụ sở thành viên của hội đồng lưu ký đồng nghĩa với việc nhập tài sản cá nhân vào tài khoản chứng khoán của địa chỉ lưu ký (theo đúng quy định của pháp luật). Tuy nhiên trong quá trình nhận lưu ký chứng khoán, trụ sở lưu ký phải đảm bảo minh bạch trong việc thực hiện các nghiệp vụ kế toán.
Các trụ sở lưu kí không được sử dụng các chứng khoán lưu ký của khách hàng thành viên trong bất kì trường hợp nào. Mọi hành động chiếm đoạt, chiếm dụng chứng khoán ký gửi sẽ bị cho là phạm pháp và phải chịu các hình thức trừng phạt của pháp luật.
Nguyên tắc lưu ký chứng khoán
Khoản 1 Điều 25 Thông tư 05/2015/TT-BTC quy định về lưu ký chứng khoán cụ thể như sau:
Các trung tâm lưu lý chứng khoán và các thành viên thực hiện quy trình lưu ký chứng khoán đều phải tuân thủ theo hệ thống luật pháp và quy định của pháp luật, cụ thể như sau:
Thành viên lưu ký nếu là các ngân hàng thương mại hoặc các công ty chứng khoán đang hoạt động hợp pháp tại Việt Nam và được cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bởi Uỷ ban chứng khoán nhà nước và được cơ quan này chấp thuận trở thành thành viên của hội đồng lưu ký chứng khoán (Trích lục điểm a khoản 1 điều năm 6, Bộ luật Chứng khoán ban hành năm 2019).
Khách hàng thực hiện lưu ký chứng khoán chỉ được bảo hộ bởi Trung tâm lưu ký chứng khoán nếu thực hiện lưu ký tại các trụ sở thành viên của trung tâm giao dịch chứng khoán quốc gia.
Quá trình lưu ký chứng khoán của khách hàng tại các VSD phải được thực hiện theo các nguyên tắc khách quan, minh bạch và trung thực. Theo đó, quá trình lưu ký chứng khoán được thực hiện theo quy trình sau: Khách hàng lưu ký chứng khoán vào ủy viên chứng khoán, sau đó các thành viên của hội đồng lưu ký chứng khoán lại lưu ký vào tài khoản của VSD.
Khi tham gia lưu ký, thành viên của hội đồng lưu ký sẽ ghi nhận với tư cách là người được khách hàng ủy quyền thực hiện các quyền lực nhất định với khối tài sản được lưu ký. Do đó, các trụ sở này được thực hiện các dịch vụ như đăng ký, bù trừ lưu ký hay thanh toán các chứng khoán. Để lưu ký, khách hàng phải ký hợp đồng với thành viên lưu ký để mở các tài khoản được quyền lưu ký chứng khoán.
Các chứng khoán được lưu ký từ các thành viên và các tổ chức mở tài khoản trước khi lưu ký trực tiếp đều sẽ được VSD chấp nhận là hợp pháp. Chiều ngược lại, các thành viên và các trụ sở phải mở tài khoản trực tiếp tại VSD dưới danh nghĩa là thành viên lưu ký hoặc các tổ chức lưu ký được cấp tư cách hoạt động.
Hy vọng bài viết trên đây đã giúp bạn hiểu rõ hơn về định nghĩa lưu ký chứng khoán là gì, đồng thời hỗ trợ các nhà đầu tư chứng khoán tay mơ trong quá trình lưu ký chứng khoán đúng luật.
Discussion about this post